Bắc Ninh nơi lưu giữ những giá trị văn hóa, trong đó phải kể tới tranh Đông Hồ. Không chỉ người dân Bắc Ninh, tranh Đông Hồ đã trải qua bao đời học sinh, trong những trang sách. Nhưng có mấy ai hiểu rõ về tranh Đông Hồ và giá trị mà tranh mang lại. Ngày nay làng nghề tranh Đông Hồ còn được lưu truyền chăng hay đã mai một đi? Làm sao để bảo tồn di sản văn hóa này khi cuộc sống đã phát triển, những thứ cũ kĩ sẽ bị bỏ đi?
Nội dung
1.Nguồn gốc ra đời của tranh Đông Hồ
Nguồn gốc
Năm những năm 1945, tại làng Đông Hồ,thuộc xã Song Hồ huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh, người dân cả làng ấy sáng tạo, phát triển và thành làng nghề. Không có một câu chuyện rõ ràng cho nguồn gốc của tranh Đông Hồ. Vào năm 2013, nghề tranh dân gian Đông Hồ được công nhận là di sản văn hoá phi vật thể quốc gia, đến năm 2017, nghề tranh Đông Hồ được lập hồ sơ quốc gia để trình lên UNESCO đưa vào danh sách các di sản văn hoá phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp.
Trải qua thăng trầm của thời gian đến nay làng nghề tranh Đông Hồ chỉ còn 2 gia đình nghệ nhân làm tranh. Đó là nghệ nhân Nguyễn Hữu Sam và Nguyễn Đăng Chế. Các nghệ nhân cùng con cháu đã bảo tồn được hơn 1000 bản khắc gỗ và phục chế 500 bản mẫu cổ.
Cách tạo nên tranh Đông Hồ
Tranh Đông Hồ có tên gọi đầy đủ là tranh khắc gỗ dân gian Đông Hồ. Tranh được làm nên bằng cách sử dụng những mảnh gỗ và vẽ màu lên. Để tạo ra được một bức tranh Đông Hồ đòi hỏi các nghệ nhân sự tỉ mỉ và kiên trì. Bắt đầu từ việc sáng tác mẫu. Cẩn thận từng nét vẽ, khắc lên gỗ.
Tiếp theo làm giấy vẽ tranh đông hồ. Giấy Điệp làm tranh Đông Hồ được người nghệ nhân làm tranh quét hồ điệp bằng chổi Thông. Chổi làm bằng lá thông phơi héo vừa phải, một đầu buộc túm lại, ở giữa được nẹp bằng hai thanh tre cho đầu kia tòe ra.Vì sao gọi là giấy điệp? Bởi vì nó được tạo nên từ vỏ con điệp. Vỏ điệp sau khi đã nghiền nát sẽ được trộn với các loại bột, gồm bột gạo nếp, gạo tẻ hoặc bột sắn, tạo nên hỗn hợp hồ. Nhờ hỗn hợp sẽ tạo nên loại giấy trắng sáng , lấp lánh khi để ngoài ánh sáng.
Điều riêng biệt, làm nên thương hiệu tranh đông hồ đó chính là màu tranh. Màu tranh vẽ tranh đông hồ được lấy hoàn toàn từ tự nhiên không pha màu. Có 4 màu cơ bản là màu xanh lấy từ lá chàm hoặc gỉ đồng, màu đen lấy từ than lá che, màu vàng lấy từ hoa hòe và màu đỏ lấy từ gỗ vang , sỏi son … . Tùy vào sở thích và độ đậm của tranh người nghệ nhân sẽ tô đậm để làm nổi bật hoặc làm nhạt các chi tiết trong tranh Đông Hồ. Khi tô màu sẽ tô theo từng mảng màu khác nhau. Vì thế mà bức tranh có bao nhiêu màu thì sẽ bấy nhiêu bản khắc gỗ.
Được lấy hoàn toàn từ thiên nhiên nên màu sơn vẽ của tranh đông hồ tuy đơn giản nhưng lại rất đặc biệt, không nhầm lẫn với bất kỳ tranh nào khác . Đến nay tranh Đông Hồ vẫn được lưu giữ, phát triển và công nhận là nét văn hóa phi vật thể cấp quốc gia
2. Ý nghĩa tranh Đông Hồ
Không chỉ người dân ở làng Đông Hồ, thị trấn Song Hồ, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh mới xem hội họa là hơi thở và nhịp sống của cuộc sống. Những bức tranh thể hiện niềm mong mỏi của con người về một cuộc sống gia đình hòa thuận, tình yêu thương con người, sum vầy, êm ấm, ấm no và hạnh phúc. Hay như ý chí nghị lực trong cuộc sống.
Tranh Đám Cưới Chuột “Đám Cưới Chuột” là tên của bức tranh Đông Hồ nổi tiếng được nhắc đến đầu tiên. Tranh thích hợp treo trong phòng làm việc, văn phòng. Những lời cảnh báo, nhắc nhở và khuyên nhủ ngầm đối với những người có chức quyền hãy sống sao cho chính trực. Đồng thời cũng là lời nhắc nhở đầy tính nhân văn, hiện thực và tinh thần chiến đấu. Đây là lời răn dạy thế hệ trẻ trong gia đình thay đổi đối nhân xử thế
Tranh “Vinh Quy Bái Tổ” được xem là phần thưởng vinh danh người đỗ đạt, học hành tấn tới, là niềm vui cho cha mẹ họ hàng, làng xóm, thầy dạy. Là tỏ bày lòng biết ơn của mình theo đúng đạo lý Việt Nam: “Công cha, nghĩa mẹ, ơn thầy”, “ Ăn quả nhớ kẻ trồng cây” “Một chữ cũng là thầy, nửa chữ cũng là thầy”. Truyền thống, nét đẹp đạo lý được gìn giữ và lưu truyền. Ca ngợi cho sự biết ơn vì thế hệ đi trước. Vì thế “Vinh Quy Bái Tổ” thường được mua về để treo trang trí trong nhà. Hoặc mua tranh bức tranh dân gian đông hồ nổi tiếng này làm quà tặng. Như lời chúc đến chủ nhân luôn thành đạt, con cái đỗ đạt thành danh. Bức tranh như lời nhắc nhở ý nghĩa cho thế hệ trẻ cố gắng nỗ lực học tập vươn tới thành công.
Cặp tranh Vinh hoa – Phú Quý Là bức tranh đông hồ mang ý nghĩa sâu sắc với mục đích chúc tụng, cầu may cho gia đình. Một đình đông đúc luôn mang lại tiếng cười và niềm vui. Hạnh phúc hơn khi có đủ trai lẫn gái. Quan niệm “trọng nam khinh nữ” vẫn còn đâu đó trong xã hội hiện ngày nay. Với tranh đông hồ vinh hoa sẽ giúp cho gia đình đông con, nhiều cháu. Bên cạnh đó, bức tranh còn mang hàm ý chúc cho gia đình có con cái thì phải đầy đủ cả nếp lẫn tẻ. Tức có trai, có gái như vậy mới tròn đầy. Chúc cho gia đình vẹn toàn đôi đường.
3. Tranh Đông Hồ trong cuộc sống đương đại
Từ xa xưa, người Việt vùng Đồng bằng Bắc Bộ đã có thói quen mua tranh Đông Hồ về trang hoàng nhà cửa vào dịp Tết với ước mong hạnh phúc no ấm. Vì thế, Tranh Đông Hồ đi vào cuộc sống của người Việt qua nhiều thế hệ và đã được Nhà nước công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Đến nay, Tranh Đông Hồ đã vượt ra khỏi làng quê, được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực nghệ thuật như hội họa, điêu khắc, thời trang, gốm sứ đang mang lại sức sống mới cho dòng tranh đã trải qua thăng trầm của thời cuộc.
Ngày nay, tranh đông hồ đã dần ít đi, thay vào đó các gia đình theo phong cách hiện đại sẽ sử dụng các loại tranh trừu tượng khác đẹp mắt và sang trọng. Là người con làng đông hồ, bạn có mong muốn lưu giữ nó. Mở một cửa hàng lưu niệm, biến những bức tranh thành những món quà. Có thể in lên bất cứ vật liệu gì. Những sáng tạo như thế sẽ giúp cho tranh đông hồ giữ được cái ý nghĩa cốt lõi. Thương hiệu chuyên về tranh đông hồ và các sản phẩm có dấu ấn của làng đông hồ. Cũng có thể dùng tranh trong việc thiết kế phong cách quán cafe. Phong cách dân gian, cũ kỹ. Giữa nhịp sống hối hả của cuộc sống, xu hướng tìm về những không gian xưa luôn được ưa chuộng. Và tất nhiên nếu bạn cần sáng tạo thương hiệu hãy liên hệ với chúng tôi Lighthouse – đơn vị thiết kế logo giá rẻ tại Bắc Ninh.
Thông tin liên hệ
Lighthouse Creative đơn vị thiết kế logo giá rẻ chất lượng tại Bắc Ninh
Email: lighthouse.creative9@gmail.com
SĐT: 098 859 88 23
Fanpage: Lighthouse – Giải Pháp Toàn Diện
Tại Hà Nội: 2/10 Phương Canh Xuân Phương Nam Từ Liêm Hà Nội
Tại Bắc Ninh: 56 Lý Chiêu Hoàng, Thành Phố Bắc Ninh
